سردرد سرویکوژنیک (CGH) زمانی رخ می‌دهد که درد از یک ناحیه خاص از گردن به سر ارجاع شود. این درد معمولا یک درد ثابت یا احساس درد مبهم است، اما گاهی اوقات شدت درد می تواند بدتر شود. علائم CGH معمولاً یک طرفه هستند، به این معنی که در یک طرف گردن، سر و/یا صورت بیشتر بروز می‌کنند.
سردرد سرویکوژنیک یک سردرد ثانویه است که به دلیل یکسری بیماری های فیزیکی یا عصبی رخ می دهد. سردرد سرویکوژنیک ممکن است در اثر تروما، مانند شکستگی، دررفتگی، یا آسیب ویپلش یا یک بیماری زمینه ای مانند آرتریت روماتوئید، سرطان یا عفونت ایجاد شود.
در حالی که منبع درد در ستون فقرات گردنی قرار دارد، تشخیص سردرد سرویکوژنیک می تواند دشوار باشد زیرا درد همیشه در گردن احساس نمی شود. علائم سردرد سرویکوژنیک همچنین می تواند شبیه سردردهای اولیه مانند میگرن و سردرد تنشی باشد.
سردرد سرویکوژنیک معمولاً به صورت یک درد متناوب شروع می شود و ممکن است به یک درد مداوم تبدیل شود.
ویژگی های مشترک سردرد سرویکوژنیک عبارتند از:
- درد ناشی از پشت گردن و در امتداد پیشانی، ناحیه اطراف چشم، شقیقه و گوش
- درد در امتداد شانه و بازو در سمت درگیر
- کاهش انعطاف پذیری گردن
- تورم چشم و تاری دید ممکن است در برخی موارد در سمت درگیر دیده رخ دهد.
- درد تقریباً همیشه یک سمت گردن و سر را تحت تأثیر قرار می دهد، اما در موارد غیر معمول ممکن است هر دو طرف تحت تأثیر قرار گیرند.
- سردرد سرویکوژنیک عمدتاً با حرکات یا وضعیت های غیر طبیعی گردن، فشار و آسیب پشت گردن یا حرکات ناگهانی ناشی از سرفه یا عطسه ایجاد می شود.
چشم انداز بلند مدت سردرد سرویکوژنیک به علت اصلی سردرد بستگی دارد. سردرد سرویکوژنیک به طور کلی مزمن است و ممکن است برای ماه ها یا سال ها ادامه یابد. با این حال، پس از تشخیص بیماری می توان به خوبی با درمان آن را مدیریت کرد.
چگونه یک مشکل گردن می تواند باعث سردرد سرویکوژنیک شود؟
در ناحیه ستون فقرات گردنی فوقانی، هسته تریژمینوسرویکال ناحیه ای از همگرایی رشته های عصبی حسی است که هم از عصب سه قلو و هم از اعصاب نخاعی فوقانی منشا می گیرد. عصب سه قلو مسئول احساس درد در صورت شامل بالای سر، پیشانی، چشم و ناحیه شقیقه است. هنگامی که احساس درد ناشی از یک علت سردرد سرویکوژنیک توسط اعصاب نخاعی فوقانی احساس می شود، به رشته های عصبی سه قلو در هسته تریژمینوسرویکال منتقل می شود. این منجر به احساس درد در نواحی مختلف سر می شود.
عوامل متعددی می توانند درد را از گردن به سر منتقل کنند، مانند:
- آسیب به مفصل آتلانتو-اکسیپیتال (مفصل بین قاعده جمجمه و اولین مهره گردنی)
- آسیب به بخشی از ستون فقرات گردنی، مانند مهره، مفصل فاست یا دیسک
- رادیکولوپاتی گردنی
- آسیب به عضلات گردن
- تومورها در ناحیه گردن
یک علت شایع برای CGH آسیب ویپلش است که در مدت کوتاهی پس از آسیب منجر به درد می شود. سردرد سرویکوژنیک ناشی از آسیب ویپلش ممکن است در چند روز برطرف شود یا ممکن است سالها ادامه داشته باشد.
چه زمانی سردرد سرویکوژنیک جدی است؟
در برخی موارد، CGH ممکن است به دلیل شرایط زمینه‌ای خطرناک مانند تومور، خونریزی، شکستگی یا ناهنجاری شریانی وریدی (ارتباط غیر طبیعی بین شریان‌ها و وریدها) در ناحیه سر یا گردن ایجاد شود. در چنین مواردی ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر نیز وجود داشته باشد:
- تغییر در نوع درد سردرد، مانند سردرد شدید که غیرقابل تحمل است
- تهوع و استفراغ
- سردرگمی و گیجی
- سردردهای ناشی از سرفه یا مانور والسالوا
- سفتی و تورم گردن
- بی حسی در بازوها
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، فوراً به دنبال مراقبت پزشکی است.
عوامل محرک برای CGH
در بیشتر موارد، سردرد سرویکوژنیک ممکن است در نتیجه اقدامات خاصی شروع یا بدتر شود. چند نمونه از اقداماتی که می توانند باعث ایجاد یک دوره سردرد یا بدتر شدن علائم آن شوند، عبارتند از:
- اعمال فشار خارجی مانند فشار دادن محکم skull base یا ناحیه ستون فقرات گردنی
- پوسچر یا حرکات غیر طبیعی سر یا گردن
- وضعیت خواب غیر طبیعی (به ویژه خوابیدن روی شکم) ممکن است باعث ایجاد درد در هنگام بیدار شدن از خواب شود که معمولاً بعداً فروکش می کند.
- مانور والسالوا (مثلا درفرآیند سرفه، عطسه، خندیدن و زور زدن در توالت ) علائم CGH ناشی از سرفه یا مانور والسالوا ممکن است نشان دهنده بیماری های زمینه ای جدی تری مانند تومورها یا دایسکشن شریان مهره های گردن باشد.
