چه کسانی نباید سویا مصرف کنند؟
سویا منبع غنی از پروتئین، فیبر و ترکیبات زیست‌فعال است و در اشکال مختلف مانند توفو، شیر سویا و تمپه مصرف می‌شود. اثرات و تداخلات سویا، به‌ویژه در ارتباط با ایزوفلاون‌های آن (فیتواستروژن‌هایی مانند جنیستئین و دایدزئین)، به‌طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است. در اینجا دکتر ارغوان مختاریان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی تداخلات، احتیاطات، و موارد منع مصرف سویا را بررسی میکند و به این سوال شایع پاسخ میدهد؛ چه کسانی نباید سویا مصرف کنند؟
تداخلات سویا و داروهای حاوی سویا
1. عملکرد تیروئید:
ایزوفلاون‌های سویا می‌توانند با تیروئید پروکسیداز، آنزیمی که برای سنتز هورمون‌های تیروئیدی ضروری است، تداخل داشته باشند و بر عملکرد تیروئید تأثیر بگذارند، به‌ویژه در افرادی که کمبود ید دارند. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف زیاد سویا ممکن است سطح هورمون‌های تیروئیدی را تغییر دهد، اما اهمیت بالینی آن در افراد سالم هنوز مورد بحث است. مصرف کافی ید می‌تواند این اثرات را کاهش دهد.
2. داروهای هورمونی:
ایزوفلاون‌های سویا به دلیل شباهت ساختاری با استروژن می‌توانند به گیرنده‌های استروژن متصل شده و اثرات داروهای مبتنی بر استروژن مانند هورمون درمانی یا قرص‌های ضدبارداری را تغییر دهند. تأثیر این تداخلات متفاوت است؛ برخی مطالعات نشان می‌دهند که سویا می‌تواند اثرات این داروها را افزایش یا کاهش دهد، در حالی که در سایر مطالعات تداخل مهمی تایید نشده است.
3. ضد انعقادها:
سویا حاوی ویتامین K است که می‌تواند با داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین تداخل داشته و بر لخته شدن خون تأثیر بگذارد. اگرچه میزان ویتامین K در سویا عموماً کم است، اما بیماران مصرف‌کننده ضدانعقاد باید در مصرف غذاهای غنی از ویتامین K احتیاط کنند.
4. درمان‌های سرطان:
ایزوفلاون‌های سویا ممکن است با داروهایی که در سرطان‌های حساس به هورمون‌ها استفاده می‌شوند، به دلیل اثرات مشابه استروژن، تداخل داشته باشند. تحقیقات متناقض است؛ برخی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف سویا بی‌خطر است و حتی ممکن است در کاهش عود سرطان سینه مفید باشد، در حالی که برخی دیگر احتیاط بیشتری را به‌ویژه در سرطان‌های با گیرنده استروژن مثبت توصیه می‌کنند.
چه کسانی نباید سویا مصرف کنند؟
سرطان سینه:
محتوای فیتواستروژن در سویا نگرانی‌هایی را درباره ایمنی آن در افراد مبتلا به سرطان‌های حساس به هورمون ایجاد کرده است. اثرات ممکن است بر اساس نوع و مرحله سرطان و تفاوت‌های فردی در متابولیسم ایزوفلاون‌ها متفاوت باشد.
واکنش‌های آلرژیک:
سویا یک آلرژن رایج، به‌ویژه در کودکان، است و می‌تواند واکنش‌هایی از قبیل کهیر تا آنافیلاکسی شدید ایجاد کند. افرادی که آلرژی به سویا دارند باید از تمام محصولات سویا پرهیز کنند.
مشکلات گوارشی:
سویا حاوی الیگوساکاریدهایی مانند رافینوز و استاکیوز است که می‌توانند در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) باعث ناراحتی‌های گوارشی مانند گاز و نفخ شوند.
جذب مواد مغذی:
سویا حاوی فیتات‌ها است، ترکیباتی که می‌توانند به مواد معدنی مانند کلسیم، آهن و روی متصل شده و جذب آنها را کاهش دهند. این تأثیر معمولاً فقط با مصرف زیاد سویا در رژیم غذایی حاوی مواد معدنی کم قابل توجه است.
کم کاری تیروئید:
افرادی که کم کاری تیروئید دارند، به‌ویژه کسانی که کمبود ید دارند، باید با احتیاط سویا مصرف کرده و عملکرد تیروئید خود را به‌طور منظم بررسی کنند.
نوزادان:
فرمول‌های شیر نوزاد مبتنی بر سویا به‌طور کلی بی‌خطر هستند اما باید تحت راهنمایی پزشکی استفاده شوند، به‌ویژه برای نوزادان مبتلا به آلرژی به شیر گاو یا عدم تحمل لاکتوز.
مشکلات کلیوی:
افرادی که عملکرد کلیوی آنها کاهش یافته است ممکن است به دلیل محتوای پروتئین بالای آن نیاز به محدود کردن سویا داشته باشند که می‌تواند بار کاری کلیه را افزایش دهد.
نتیجه گیری
سویا فواید سلامتی زیادی ارائه میدهد اما همچنین می‌تواند برخی خطرات و تداخلات را ایجاد کند. در حالی که می‌تواند بخشی ارزشمند از یک رژیم غذایی متعادل باشد، افرادی که شرایط سلامتی خاصی دارند یا داروهای خاصی مصرف می‌کنند باید با پزشک خود مشورت کنند تا مصرف ایمن آن را تضمین کنند. اثرات سویا می‌تواند بر اساس وضعیت سلامت فردی، عادات غذایی نوع و مقدار سویا مصرف‌شده متفاوت باشد. در این مقاله سعی شد به طور کامل افرادی که نباید سویا مصرف کنند بررسی شوند.
جهت مشاوره با دکتر ارغوان مختاریان متخصص طب فیزیکی با شماره 09134338830 تماس حاصل فرمایید.
