نکات ایمنی برای محل زندگی سالمندان
با افزایش سن، افراد ممکن است با چالش‌هایی در حرکت، دید، تعادل و حافظه روبرو شوند. این تغییرات میتواند انجام کارهای روزمره را دشوار کرده و خطر حوادث و آسیب‌های خانگی را افزایش دهد. تأمین ایمنی سالمندان در خانه بسیار مهم است، زیرا بیشتر سالمندان تمایل دارند به‌طور مستقل زندگی کنند. اجرای اقدامات ایمنی خانگی عملی میتواند به جلوگیری از آسیب‌ها، ارتقاء استقلال و بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک کند. در این مقاله دکتر ارغوان مختاریان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی به نکات و توصیه‌های ایمنی می‌پردازد تا سالمندان بتوانند محیطی امن و مطمئن در خانه داشته باشند.
پیشگیری از سقوط
سقوط یکی از رایج‌ترین حوادث در میان سالمندان است و میتواند به شکستگی‌ها، آسیب‌های سر و دیگر عوارض جدی منجر شود. در زیر نکات کلیدی برای کاهش خطر سقوط آورده شده است:
راهروها را تمیز کنید: اشیا، سیم‌های برق و هرگونه مانعی که میتواند باعث افتادن شود را از راهروها بردارید و اطمینان حاصل کنید که همه مسیرها منظم و بدون مانع باشند.
نصب نرده‌ها و دستگیره‌ها: نرده‌ها باید در دو طرف پله‌ها نصب شده و دستگیره‌ها در حمام، نزدیک توالت، وان و دوش قرار گیرند. این اضافات ثبات و حمایت بیشتری فراهم می‌کنند.
استفاده از زیرپایی‌های ضد لغزش: زیرپایی‌های ضد لغزش را در حمام و آشپزخانه که آب ممکن است سطح‌ها را لغزنده کند قرار دهید.
بهبود نورپردازی: اطمینان حاصل کنید که تمامی قسمت‌های خانه، به‌ویژه راه‌پله‌ها، راهروها و حمام‌ها، دارای نور کافی باشند. در اتاق‌خواب‌ها و حمام‌ها از چراغ خواب استفاده کنید تا در شب به راحتی راه پیدا کنید.
پوشیدن کفش مناسب: کفش‌ها یا دمپایی‌های ضد لغزش با کف محکم می‌توانند به جلوگیری از لغزش کمک کنند. از پوشیدن جوراب بدون کفش یا دمپایی خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث لغزش روی سطوح صاف شود.
استفاده از وسایل کمکی حرکتی: اگر مشکل تعادل وجود دارد، استفاده از عصا یا واکر میتواند کمک‌کننده باشد.
ورزش و فعالیت بدنی ایمنی: ورزش‌های تعادلی و تقویت عضلات میتواند به بهبود تعادل و کاهش خطر سقوط کمک کند.
تمریناتی مانند تای چی یا برنامه‌های فیزیوتراپی میتواند عضلات را تقویت کرده و تعادل را بهبود بخشد.
ایمنی حمام
حمام میتواند به دلیل سطوح مرطوب و فضای محدود، برای سالمندان خطرناک باشد. این توصیه‌ها به بهبود ایمنی در حمام کمک می‌کنند:
استفاده از صندلی دوش و دوش دستی: صندلی دوش پایداری بیشتری در حین استحمام فراهم می‌کند و دوش دستی کنترل و دسترسی آسان‌تری را فراهم می‌کند که نیاز به حرکت زیاد را کاهش می‌دهد.
نصب توالت‌های بلند: توالت‌های بلندتر نشستن و برخاستن را برای سالمندان آسان‌تر کرده و فشار روی مفاصل را کاهش داده و خطر سقوط را کاهش می‌دهند.
تنظیم دمای آب: دمای آب‌گرم‌کن را در سطح ایمن (زیر 49 درجه سانتی‌گراد) تنظیم کنید تا از سوختگی تصادفی جلوگیری شود. نصب دستگاه ضد سوختگی نیز میتواند امنیت بیشتری ایجاد کند.
تنظیم چیدمان و مبلمان
چیدمان مناسب محیط را برای حرکت ایمن‌تر می‌سازد:
چیدمان مبلمان با مسیرهای باز: بین مبلمان فضای کافی بگذارید تا حرکت راحت‌تر شود.
اجتناب از مبلمان غیرمستحکم یا کم ارتفاع: از صندلی‌ها و مبلمان محکم با ارتفاع مناسب استفاده کنید تا نشستن و ایستادن راحت‌تر شود.
مرتب‌سازی سیم‌ها و کابل‌ها: کابل‌ها و سیم‌های برق را مرتب و دور از مسیر عبور نگه دارید.
ایمنی آشپزخانه
آشپزخانه میتواند خطرات زیادی مانند سوختگی، بریدگی و سقوط برای سالمندان ایجاد کند. تعدیلات ساده میتواند به کاهش این خطرات کمک کند:
نگهداری وسایل مورد نیاز در دسترس: از قرار دادن وسایل در قفسه‌های بالا خودداری کنید. وسایل ضروری را در دسترس قرار دهید تا نیاز به کشیدن یا استفاده از چهارپایه نباشد. وسایل سنگین را در سطح کمر نگهدارید و از نگهداری وسایل سنگین در قفسه‌های بالا یا پایین خودداری کنید.
استفاده از زیرپایی‌های ضد لغزش کنار سینک: از زیرپایی‌های ضد لغزش نزدیک سینک و مناطق پرخطر استفاده کنید
استفاده از کتری برقی با قطع خودکار: این ویژگی خطر سوختگی و حوادث را در صورت فراموشی خاموش کردن کتری کاهش می‌دهد.
نشانه‌گذاری واضح روی دکمه‌های اجاق: استفاده از برچسب‌های رنگی یا با حروف بزرگ میتواند تشخیص تنظیمات باز و بسته را آسان‌تر کند. اگر مشکلات شناختی وجود دارد، استفاده از محافظ‌های اجاق یا قفل‌ها را در نظر بگیرید.
ایمنی در اتاق خواب
ایمنی اتاق خواب برای جابجایی در شب بسیار اهمیت دارد:
قرار دادن میز کنار تخت با دسترسی آسان: وسایلی مانند تلفن، عینک و آب را در کنار تخت نگه دارید.
استفاده از ریل تخت در صورت نیاز: ریل‌های تخت برای افراد کمک می‌کند که هنگام ورود و خروج از تخت ایمنی بیشتری داشته باشند.
مسیرهای باز و بدون مانع: مسیر بین تخت و حمام را عاری از هر گونه مانع نگه دارید.
دسترسی به چراغ قوه: در کنار تخت یا در اتاق‌های پرکاربرد چراغ قوه قرار دهید تا در مواقع قطعی برق در دسترس باشد.
اجتناب از کارهای بیش از حد سنگین
برای جلوگیری از آسیب های فیزیکی باید از کارهای فیزیکی سنگین خودداری کنید:
درخواست کمک هنگام نیاز: از بلند کردن اجسام سنگین یا انجام کارهای دشوار به تنهایی خودداری کنید.
استفاده از ابزارهای کمکی برای دسترسی: از ابزارهایی برای برداشتن اشیا از زمین یا دسترسی به چیزهای دور استفاده کنید.
ایمنی در برابر آتش‌سوزی و مونوکسید کربن
افراد مسن ممکن است در مواقع اضطراری آتش‌سوزی به دلیل واکنش کندتر و مشکلات حرکتی در معرض خطر بیشتری باشند. مونوکسید کربن نیز که گازی بی‌رنگ و بی‌بو است، میتواند خطرات جدی سلامتی به همراه داشته باشد. این توصیه‌ها به بهبود ایمنی در برابر آتش‌سوزی و مونوکسید کربن کمک می‌کنند:
نصب حسگرهای دود و مونوکسید کربن: حسگرهای دود را در هر طبقه و اتاق خواب‌ها نصب کرده و حسگرهای مونوکسید کربن را نزدیک مناطق خواب قرار دهید. حسگرها را ماهانه تست کرده و باتری‌ها را سالانه تعویض کنید.
برنامه‌ریزی برای خروج اضطراری: یک برنامه فرار از آتش‌سوزی تهیه کنید که شامل نزدیک‌ترین خروجی‌ها و یک نقطه ملاقات مشخص باشد. برنامه را با سالمند تمرین کرده و اطمینان حاصل کنید که نحوه استفاده از تجهیزات اضطراری مانند خاموش‌کننده‌های آتش را می‌دانند.
اجتناب از شعله‌های باز: اگر سالمند دچار مشکلات شناختی است، از استفاده از شمع یا وسایل دارای شعله باز خودداری کنید و از شمع‌های باتری‌دار استفاده کنید.
ایمنی وسایل برقی: به طور منظم وسایل برقی را از نظر آسیب یا خرابی بررسی کنید. اطمینان حاصل کنید که وسایل در حین استفاده بدون نظارت رها نمی‌شوند، به خصوص در آشپزخانه.
رعایت نکات ایمنی در آشپزخانه: یک خاموش‌کننده کوچک آتش در دسترس داشته باشید و مطمئن شوید که سالمند نحوه استفاده از آن را می‌داند. هیچ‌گاه غذای در حال پخت را بدون نظارت رها نکنید.
آمادگی برای مواقع اضطراری
آماده بودن برای شرایط پیش‌بینی نشده ضروری است:
نصب سیستم هشدار پزشکی: این سیستم‌ها برای افرادی که تنها زندگی می‌کنند ضروری هستند و در مواقع اضطراری کمک سریع را فراهم می‌کنند.
دسترسی به تلفن همراه یا بی‌سیم: در هر اتاق تلفنی در دسترس قرار دهید تا در مواقع ضروری قابل استفاده باشد.
تهیه فهرست تماس اضطراری: فهرستی از افراد مهم مانند اعضای خانواده، مراقبان و پزشکان در مکانی در دسترس قرار دهید.
مدیریت دارو
مدیریت دارو میتواند پیچیده باشد و اشتباهات دارویی می‌توانند منجر به عوارض ناخواسته شوند. در اینجا راهبردهایی برای ترویج مدیریت ایمن دارو ارائه شده است:
سازماندهی داروها در جعبه داروهای هفتگی: جعبه‌های دارویی هفتگی یا روزانه می‌توانند به سالمندان کمک کنند تا داروها را به درستی مدیریت کنند. هر قسمت را با روز و زمان صحیح برچسب‌گذاری کنید.
تنظیم یادآوری: استفاده از زنگ‌ها، یادآوری‌های تلفنی یا اپلیکیشن‌های یادآوری دارو را تشویق کنید. اعضای خانواده یا مراقبان نیز می‌توانند با چک کردن منظم اطمینان حاصل کنند که داروها طبق نسخه مصرف می‌شوند.
نگهداری داروها به صورت مناسب: داروها را در یک مکان خنک و خشک، دور از رطوبت و نور مستقیم خورشید نگهداری کنید تا از کاهش اثر جلوگیری شود. مطمئن شوید همه داروها در ظروف محافظ کودک و با برچسب واضح قرار دارند.
مدیریت چالش‌های شناختی
سالمندانی که با زوال عقل یا مشکلات شناختی دیگر مواجه هستند ممکن است به اقدامات ایمنی بیشتری نیاز داشته باشند. ایمن‌سازی خانه برای چالش‌های شناختی شامل موارد زیر می‌شود:
برچسب‌گذاری درها و کشوها: برچسب‌گذاری کابینت‌ها، کشوها و درهای پر استفاده میتواند به سالمندان کمک کند تا به راحتی وسایل را پیدا کرده و از سردرگمی جلوگیری کنند.
استفاده از قفل‌ها و زنگ‌ها روی درها: برای جلوگیری از سرگردانی، قفل‌هایی روی درهای بیرونی نصب کنید یا زنگی قرار دهید که در صورت باز شدن درب، به مراقبان هشدار دهد.
برداشتن وسایل خطرناک: وسایل خطرناک مانند مواد شوینده، ابزارهای تیز و داروها را دور از دسترس یا در کابینت‌های قفل‌شده نگهداری کنید.
راه‌حل‌های ایمنی مبتنی بر فناوری
فناوری هوشمند میتواند یک لایه اضافی از امنیت و آرامش خاطر برای سالمندانی که به‌طور مستقل زندگی می‌کنند، فراهم کند. راه‌حل‌های زیر را در نظر بگیرید:
سیستم‌های هشدار پزشکی: این سیستم‌ها معمولاً شامل یک دستگاه پوشیدنی هستند که به سالمند امکان می‌دهد در مواقع اضطراری درخواست کمک کند. بسیاری از این سیستم‌ها دارای ویژگی تشخیص سقوط نیز هستند.
دستگاه‌های هوشمند خانگی: چراغ‌های حساس به حرکت، دستیارهای صوتی و ترموستات‌های خودکار می‌توانند به سالمندان کمک کنند تا محیط خود را به‌راحتی کنترل کنند و خطرات ایمنی را کاهش دهند.
سیستم‌های نظارت خانگی: برای خانواده‌ها و مراقبان، سیستم‌های نظارت خانگی می‌توانند به‌طور منظم اطلاعات و دسترسی ویدئویی در زمان واقعی ارائه دهند تا بدون نیاز به حضور دائمی، از ایمنی سالمند مطمئن شوند.
نکات اضافی برای ایمنی کلی خانه
حذف فرش‌های لغزنده یا استفاده از زیرپایی‌های ضد لغزش: فرش‌های شل و لغزنده می‌توانند باعث افتادن شوند. آن‌ها را بردارید یا با استفاده از زیرپایی‌های ضد لغزش یا چسب محکم کنید.
کنترل دما: سالمندان به تغییرات دما حساس‌تر هستند. یک ترموستات با تنظیمات خوانا نصب کنید تا دمای راحتی را در طول سال حفظ کند.
قفل کردن پنجره‌ها و درها: اطمینان حاصل کنید که همه پنجره‌ها و درها قفل‌های سالمی دارند تا امنیت بیشتری فراهم کنند. برای افرادی که دچار مشکلات حافظه هستند، استفاده از زنگ هشدار پنجره‌ها برای جلوگیری از خروج ناخواسته را در نظر بگیرید.
نتیجه گیری
ایجاد یک محیط امن خانگی برای سالمندان نیازمند ترکیبی از تنظیمات عملی و توجه به نیازهای خاص آنان است. با انجام این تغییرات ایمنی، اعضای خانواده و مراقبان می‌توانند به سالمندان کمک کنند تا استقلال خود را حفظ کرده و کیفیت زندگی‌شان را ارتقا دهند. خانه‌ای امن و قابل دسترس باعث افزایش اعتماد به نفس سالمندان شده و به آن‌ها امکان می‌دهد که به‌طور راحت و مطمئن در محیط آشنای خود زندگی کنند.
